BETONLA İLGİLİ TEKNİK TERİMLER

AĞIR BETON: Barit, magnetik, limonit ve demir gibi yüksek birim ağırlıklı agrega
kullanımıyla elde edilen ve özellikle radyasyona karşı korunma amacıyla kullanılan beton.

ADERANS: Yapışma, bağlanma.

ABSORBSİYON: Emme, absorbe etme.

AGREGA: Kum, çakıl, kırmataş gibi yapı malzemelerinin adı. Tabi, suni veya her iki cins
mineral malzemenin genellikle 100 mm'ye kadar çeşitli büyüklüklerdeki kırılmış ve/veya
kırılmamış tanelerinin yığını.

ALKALİ: Alkali metallerin tuzları. (Beton veya harç bileşimlerinde bulunan sodyum ve
potasyum kimyevi analizlerde genellikle Na2O ve K2O olarak belirlenir.)

ALKALİ AGREGA REAKSİYONU: Portland çimentosundan, diğer kaynaklardan veya
bazı agrega bileşimlerinden gelen alkalilerle (sodyum ve potasyum) beton veya harç
arasındaki kimyevi reaksiyon.

AŞIRI VİBRASYON: Vibratörün taze beton yerleştirilmesi sırasında, ayrışma ve fazla
terlemeye neden olabilecek kadar fazla uygulanması.

BETON: Kum, çakıl ya da kırmataş, çimento, su ve gerektiğinde katkı maddeleri kullanılarak
elde edilen yapı malzemesi.

BRÜTBETON: Çıplak, düzgün yüzeyli beton.

BAYPAS: Çevirme, devre dışı bırakma, aşırtma, kırmataşın konkasörlerde kırılması ve dane
çaplarının belirlenmesi işleminde dışarı atılan kirli-ince toz malzeme.

BİMS: Birbirine bağıntısız, boşluklu, sünger görünümlü, silikat esaslı, birim ağırlığı
genellikle 1 t/m3'ten küçük, sertliği mohs skalasına göre 6 civarında camsı doku gösteren
volkanik bir madde. (Ponza taşı, sünger taşı gibi)

BİMSBETON: Agrega olarak bims agregaları kullanılarak, gerektiğinde kum ilave edilerek
yapılan hafif beton.

BİRİM AĞIRLIK: Bir malzemenin ağırlığının hacmine bölünmesiyle elde edilen değer.

BUHAR KÜRÜ: Buhardan yararlanarak sıcaklık ve nemi yüksek bir ortamın sağlanmasıyla,
betona erken mukavemet kazandırmayı öngören bir beton kürü metodu.

BÜZÜLME: Deney numunesinin herhangi bir doğrultudaki boyutunda, hızlandırılmış belirli
kuruma şartları altında, ağırlıkça doygun halden dengeli ağırlık ve dengeli boyut durumuna
geçişinde kuruma nedeniyle meydana gelen değişim.

BÜZÜLME ORANI (RÖTRE): Deney numunesinin kuruma sonucu oluşan boy
kısalmasının başlangıç boyuna oranı.
 
ÇAKIL: Kırılmamış tanelerden meydana gelen iri agrega.

ÇALIŞMA DERZİ: Farklı zamanlarda yerleştirilmesi gereken beton kısımlar arasında
sürekliliği sağlayabilecek tarzda düzenlenmiş derz.

ÇİÇEKLENME: Sertleşmiş beton içindeki çimento harcındaki bileşenlerin çözünüp dışarı
sızması ve yüzeyde kristalleşip birikmesi sonucu oluşan lekeler.

DANSİTE: Yoğunluk.

DOZ: Bir karışıma girmesi gereken miktar.

DOZAJ: Ayarlama, düzenleme.

DURABİLİTE: Kalıcılık, betonun servis ömrü boyunca fiziksel ve kimyasal etkilere karşı
koyması, dayanım.

ELASTİK SINIR: Malzemedeki deformasyonun, yük kaldırıldığında tamamen geri
dönmemeye başladığı andaki gerilme sınırı.

ELASTİSE MODÜLÜ: Statik hesaplamada bir gerilimin, kısalma ya da eğilme miktarına
bölünmesi ile bulunan değer.

EPOXY BETONU: Epoxy bağlayıcı, ince ve iri agregadan oluşan beton.

EPOXY HARCI: Epoxy bağlayıcı ve ince agregadan oluşan harç.

FİLLER: 0,25 mm göz açıklıklı kar elekten geçen ince malzeme, taşunu, mineral toz.

FİNİŞER: Serme ve sıkıştırma makinesi.

FORE KAZIK: Bir boru çakarak, içini boşalttıktan sonra, demirlerini koyup beton
döküldükçe kılıf borunun çıkartılması yöntemiyle yapılan kazık.

GAZ BETON: İnce ve silisli bir agrega ve inorganik bir bağlayıcı madde (kireç veya
çimento) ile hazırlanan karışımın, gözenek oluşturucu bir madde katılarak hafifletilmesi yolu
ile elde edilen hafif beton.

GRONÜLOMETRİ: Kum, çakıl, kırmataş gibi yapı malzemelerinin elek analizleri
sonucunda tane dağılımının belirlenmesi. Tane ölçüm.

GROBETON: Kaba beton, düşük dozlu demirsiz beton.

HAFİF AGREGA: Birim ağırlığı 1.200 kg/m3 'ü aşmayan agrega.

HARÇ: Kargir duvarlar ile iç ve dış sıvaların yapımında kullanılan ve mineral esaslı bir
bağlayıcı, harç kumu, su ve gerektiğinde ilave edilen katkı maddelerinin uygun oranlardaki
karışımları ile oluşturulan bir yapı malzemesi.
 
HAVA MİKTARI: Betondaki kapalı agrega boşlukları haricinde mevcut hava hacminin
beton hacmine oranının yüzde olarak ifadesi.

HİDRATASYON: Su ile çimento arasındaki kimyevi reaksiyon.

İNCELİK MODÜLÜ: Agrega gradasyon özelliği hakkında bilgi sağlayan ampirik bir sayısal
değer.

İncelik modülü: Elek üzerinde kalan agreganın yığışımlı yüzdesi / 100

KAROT: Zemin, beton, asfalt gibi yapımlardan, özel aygıt (karotiyer) ile alınan silindirik
örnek.

KAPİLER BOŞLUK: İç yüzeylerinde toplanan suyun beton içerisinde moleküler çekim ile
hareketine imkan tanıyacak büyüklükteki mikroskobik kanallar.

KAVİTASYON: Su yapılarında rastlanan oyulma olayı (Negatif basınçtan dolayı).

KAYAR KALIP: Düşey olarak sürekli yükseltilebilen kalıp.

KILCAK ÇATLAK: Beton yüzeyinde gelişigüzel meydana gelmiş çok ince çatlaklar.

KIVAM (TAZE BETONDA): Karışım suyu nedeniyle taze betonun kazandığı akıcılığın
ölçüsü.

KİL: Genellikle alüminyum hidrosilikat, nadiren magnezyum hidrosilikat mineralinden
oluşan ve tane büyüklüğü 2 mikrondan küçük tanelerden meydana gelen, plastik özelliklere
sahip, tabii mineral malzemesi.

KİL YÜZDESİ: Karışık bir malzemenin kil kısmının kurutularak tartılmış kütlesinin toplam
kütleye yüzde olarak oranı.

KLİNKER: Çimentonun temel bileşenleri olan kil ve kireç taşının pişirilmesiyle elde edilen
ceviz büyüklüğündeki ürün.

KOLLOİD: Büyüklükleri 10-5 cm ile 10-7 cm arasında değişen tanelerin oluşturduğu
malzeme.

KOLLOİDAL BETON: Agregası koloidal enjeksiyon ile bağlanmış beton.

KOLLOİDAL TANE: Beton veya harç gibi sürekli bir ortam içerisine dağılmış, genellikle
200 mikrondan küçük, elektrik yüklü taneleri.

KOMPAKT: Sıkı, katı, yoğun.

KOMPOZİT NUMUNE: İki veya daha fazla numunenin karıştırılmasıyla elde edilen
numune.

KUM PÜSKÜRTME: Beton ve benzeri yüzeylerin bir hortum başlığından basınçlı havayla
kum püskürtülmesi yoluyla aşındırılması veya betonun kesilmesi.

KÜBİK AGREGA: Üç boyutu (eni, boyu ve kalınlığı) birbirine yaklaşık eşit olan agrega.

KÜR: Çimentonun yeterli hidratasyonunu sağlamak, betonda tam ve uygun sertleşme elde
edebilmek için, yerleştirme işleminden hemen sonra başlanarak taze betonun yeterli süre
belirli sıcaklık ve nem altında tutulması.

LİFLİ BETON: Dağılmış gelişigüzel yönlenmiş lif ihtiva eden beton.

LOS ANGELES AŞINMA DENEYİ: Agreganın aşınmaya dayanıklılığının belirlenmesinde
kullanılan deney yöntemlerinden biri.

MICIR: 4-32 mm dane çaplı kırmataş.

MOLOZ:Yapım yıkım artığı.

ÖNDÖKÜMLÜ BETON (PREKAST): Daha önce dökülüp sonra yerine konan bir yapı
bileşenini oluşturan beton.

ÖNGERİLMELİ BETON: Elemana gelecek yüklerin etkilerinin çeliğin beton içinde
gerilmesi ile istenen şekilde dengelendiği beton.

PERMEABİLİTE: Geçirgenlik.

PLASTİK ÇATLAK: Henüz yerleştirilmiş plastik haldeki taze betonun yüzeyinde meydana
gelen çatlak.

PLASTİSİTE: Yeni karıştırılmış betonun veya harcın deformasyona karşı direncini ve
kalıplanabilme şartlarını belirleyen özelliği.

POISSON ORANI: Beton numunelerine elastik bölgede basınç gerilmeleri uygulandığında,
deney numunelerinde meydana gelen enine birim uzamanın boyuna birim kısalmaya mutlak
değerce oranı.

POROZİTE: 1- Gözeneklilik. 2- Bir boşluğun birim dolu hacmine oranı.

PORTLAND ÇİMENTOSU 32.5: Portland çimentosu klinkeri ve alçı taşının birlikte,
puzolanik madde katılmadan öğütülmesi sonucu elde edilen, 28 günlük basınç mukavemeti en
az 325 kg/cm2 (32.5N/mm2) olan portland çimentosu.

PREFABRİKASYON: Önyapım, ön üretim.

PREKAST: Önceden dökülmüş.

PRİZ: Beton ve harçlarının katılaşmaya başlama süresi.

PRİZ BAŞLAMA SÜRESİ: Beton karılırken suyun çimentoya temas ettiği andan itibaren
betondan elenerek ayrılmış olan harcın, çapı 6,175 mm olan bir sondanın daldırılmasına karşı
5kg/cm2 (0,5 N/mm2)'lik bir mukavemet kazanmasına kadar geçen süre.

PRİZ BİTME SÜRESİ: Beton karılırken suyun çimentoya temas ettiği andan itibaren
betondan elenerek ayrılmış olan harcın, çapı 6,175 mm olan bir sondanın daldırılmasına karşı
35kg/cm2 (3,5 N/mm2)'lik bir mukavemet kazanmasına kadar geçen süre.

PUZZOLAN: Kendisinin bağlayıcı karakteri çok az olan veya hiç olmayan, ancak ince
olarak öğütülmüş halde veya ortamda nem bulunması halinde kalsiyum hidroksitle normal
sıcaklıklarda reaksiyona girerek bağlayıcı nitelikleri olan bileşikleri meydana getirme
yeteneğine sahip silisli veya silisli ve alüminli bir malzeme.

PÜSKÜRTME BETON: Basınçlı hava kullanımı yoluyla işlem uygun olarak hazırlanmış
yüzeyler üzerine püskürtülen ve püskürtme basıncıyla istenilen yüzeyler üzerine yapışan
beton veya harç.

SATIH VİBRATÖRÜ: Betonu sıkıştırmak için üst yüzeye uygulanan vibratör.

SLAMP: Çökme, betonun (kıvamının) ölçülebilen oturması.

SOĞUK DERZ: Beton dökümü sırasında uygulamadaki gecikme sebebiyle iki tabaka
arasında meydana gelen derz veya süreksizlik.

STANDART SAPMA: Ortalama değerden sapmaların mertebesini gösteren istatistiki bir
değer.

TAŞ UNU: 0,25 mm göz açıklıklı kare gözlü elekten geçen ince malzeme.

TAZE BETON: Betonun karıştırma işlemi bittikten sonra sahip olduğu işlenebilirliği bir
değişme olmadan koruyabildiği süre içindeki hali.

TEKRAR SIKIŞTIRMA: Yerleştirme ve ilk sıkıştırmadan sonra veya priz başlangıcından
önce betona bir veya daha fazla vibrasyon uygulanması.

TRAS: Bağlayıcı özelliği olan volkanik tüf.

TREMİ: Betonun su altında yerleştirilmesini sağlayan dökme hunisi.

TUVENAN: Dereden çıkarılmış, elenmemiş ve yıkanmamış, olduğu gibi kullanılan kum
çakıl karışımı yapı malzemesi.

VAKUMLU BETON: Vakum yöntemiyle içindeki fazla suyun alınarak prizi çabuklaştıran,
kalıp alma süresini kısaltan beton.

VİBRASYON: Titreşim.

VİBRATÖR: Taze betonun içindeki boşlukları ve hapsolmuş havayı azaltarak betonu
sıkıştırmakta kullanılan titreşimli alet.

VİZKOZİTE: Bir sıvımsı maddenin akmaya gösterdiği karşı koyma.